Khảo cổ dưới nước vừa thiếu, vừa yếu

Hội thảo do Viện Hàn lâm khoa học xã hội VN phối hợp với UBND tỉnh Quảng Ngãi tổ chức hôm qua tại Quảng Ngãi, là lần đầu tiên VN tổ chức hội thảo quốc tế về khảo cổ học dưới nước, thu hút 170 nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế, trong đó có 48 nhà khoa học đến từ 17 quốc gia và vùng lãnh thổ.

PGS-TS Nguyễn Giang Hải, Viện trưởng Viện Khảo cổ học, cho biết VN nằm ở trung tâm của khu vực Đông Nam Á, “ngã tư của các dân tộc và văn minh”, với bờ biển dài 3.260 km. Do vậy các loại hình di tích khảo cổ học biển ở VN khá phong phú về số lượng và đa dạng về loại hình, nhưng chúng ta đang đối mặt với nhiều khó khăn trong việc bảo vệ, nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị những di sản văn hóa này.

Theo GS-TS Nguyễn Xuân Thắng, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học xã hội VN, di sản văn hóa dưới nước là một loại di sản đặc biệt bởi nó tồn tại trong một môi trường đặc biệt. Vì thế, không phải ai muốn cũng có thể tiếp cận được, cho dù đó là nhà chuyên môn. Việc nghiên cứu, khai quật và bảo tồn loại hình di sản này cũng phải được tiến hành theo một phương pháp đặc thù. Trong khi đó, ngành khảo cổ học dưới nước của VN mới hình thành và đang bắt đầu những hoạt động nghiên cứu đầu tiên. “Cái mà chúng tôi cần là các nhà khoa học quốc tế tư vấn kinh nghiệm, hỗ trợ thiết bị, đào tạo cán bộ chuyên về khảo cổ học, đồng thời cùng nhau xây dựng các chương trình nghiên cứu về khảo cổ học dưới nước, hướng tới giữ gìn, bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa dưới nước”, GS Thắng đề nghị.

Cũng tại cuộc hội thảo, nhà khoa học Abhirada Komoot (Thái Lan) đã nêu ra những thách thức lớn trong ngành khảo cổ học dưới nước. Đó là sự thiếu kinh nghiệm trong việc khai quật, thiếu nguồn nhân sự, sử dụng sai thiết bị, thiếu sự nhận thức của cộng đồng... Liên quan đến vấn đề này, PGS Mark Staniforth (Úc), thành viên Ủy ban Quốc tế về di sản văn hóa dưới nước (ICUCH) cho rằng sự hợp tác là yếu tố quyết định đối với sự phát triển của khảo cổ học dưới nước ở khu vực Đông Nam Á. Để thực hiện được, theo ông, VN và những quốc gia Đông Nam Á cần hoàn thiện hơn nữa nguồn nhân lực, phương pháp luận và trang thiết bị nhằm phát triển toàn diện ngành khảo cổ học dưới nước ở khu vực. PGS Mark Staniforth lưu ý di sản dưới nước ở khu vực Đông Nam Á cần được quản lý một cách thích hợp nhằm đảm bảo việc xác định, đánh giá, bảo vệ, điều tra, khảo sát, thu thập tư liệu trước khi di dời hay khai quật. “Việc quản lý di sản văn hóa dưới nước cần gắn với giáo dục cộng đồng, tăng cường sự tham gia của cộng đồng”, PGS Mark Staniforth nhấn mạnh.

Theo thanhnien